TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI

 

1.     TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI NEDİR?

Trafik kazası kavramı 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda “Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olay” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere bir olayın trafik kazası olarak kabul edilebilmesi için, olayın karayolu üzerinde ve en az bir aracın karışması neticesinde ölüm, yaralanma veya maddi zarara neden olması gerekmektedir. 

Meydana gelen trafik kazası neticesinde zarara uğrayan kişiler tarafından trafik kazasında sorumluluğu bulunan kişi ve kurumlara karşı açılan davalar uygulamada trafik kazası tazminat davası olarak ifade edilmektedir. 

Trafik kazaları, oluşabilecek zarar türleri birkaç kategoride incelenebilir. Bu kategoriler özellikle trafik kazası neticesinde menfaatleri zarar gören kişiler ve husumet yöneltilecek kişi ve kurumların belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Bu kaza türleri aşağıdaki gibidir: 

•    Maddi hasarlı trafik kazaları
•    Ölümlü trafik kazaları 
•    Yaralamalı trafik kazaları 

Aşağıda detaylarını vermeye çalıştığımız bu kaza türlerine ilişkin çalışmamızda trafik kazaları neticesinde zarara uğrayan kişileri genel olarak bilgilendirerek hak kayıplarına uğramamalarına yardımcı olmak amaçlanmaktadır. 

 

2.     TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINDA ZAMANAŞIMI

Türk Borçlar Kanunu’ nun 72. maddesi uyarınca haksız fiilden kaynaklanan alacaklar, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak “iki yılın” ve herhalde fiilin işlendiği tarihten başlayarak “on yılın” geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak, tazminat ceza yasalarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır. 

Örneğin; 05.04.2022 tarihinde bir aracın çarpması neticesinde vefat etmiş olan kişinin desteğinden yoksun kalan kişiler olaya neden olan araç sürücüsünü/tazminat yükümlüsünü 05.08.2022 tarihinde öğrendiklerinde, hak kayıpları için açacakları tazminat davasında zamanaşımı süresi kaza tarihi olan 05.04.2022 tarihi yerine 05.08.2022 tarihinden itibaren başlayacaktır. 

Ölüm ve Yaralanma Hallerinde Zamanaşımı: 
Gerek TBK’ nın 72. maddesi gerekse 2918 sayılı KTK 109. maddesinde yer alan özel düzenleme gereğince alacak, ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden kaynaklanmakta ise ceza zamanaşımı uygulanacaktır.  Trafik kazası nedeniyle bir yaralanma meydana gelmişse “Taksirle adam yaralama suçu”; bir ölüm meydana gelmişse “Taksirle adam öldürme suçu” işlenmiş sayılacaktır. Bu tip durumlarda suç için öngörülmüş olan dava zamanaşımı süresi içerisinde menfaati zarar gören kişiler tazminat davası açabileceklerdir. 

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun 66. maddesi gereğince ölümlü trafik kazalarında zamanaşımı “15 yıl”, yaralamalı trafik kazalarında ise zamanaşımı süresi “8 yıl”dır. 

Trafik kazaları neticesinde uygulanacak olan uzamış ceza zamanaşımı her durumda haksız fiilin meydana geldiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır. 

Maddi Hasar Hallerinde Zamanaşımı: 
Genel olarak trafik kazası neticesinde ölüm ya da yaralanmanın meydana gelmediği yalnızca maddi hasarlar neticesinde bir zararın oluştuğu hallerde Karayolları Trafik Kanunu’ nun 109. maddesi uyarınca zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak “iki yılın” ve herhalde fiilin işlendiği tarihten başlayarak “on yılın” geçmesiyle zamanaşımına uğracaktır.

 

3.    ÖLÜMLÜ YA DA YARALAMALI TRAFİK KAZALARINDA HANGİ ZARARLAR TALEP EDİLEBİLİR?

Ölümlü Trafik Kazalarında Talep Edilebilecekler:
•    Cenaze giderleri
•  Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
•  Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin (anne, baba, eş, çocuklar ve fiilen ölen kişiden destek alanlar) bu sebeple uğradıkları kayıplar (destekten yoksun kalma tazminatı) 
•    Ölüm nedeniyle ölenin yakınlarının duydukları elem, ızdırap ve acılar nedeniyle talep edebilecekleri manevi tazminat

Yaralanmalı Trafik Kazalarında Talep Edilebilecekler: 
•    Yaralanmaya bağlı olarak gerçekleştirilmiş olan tedavi ve iyileşme giderleri
•    Yaralanan kişinin trafik kazası nedeniyle oluşan kazanç kayıpları
•    Yaralanan kişinin çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıpları (uygulamadan maluliyet nedeniyle oluşan tazminat- iş göremezlik tazminatı olarak adlandırılmaktadır)
•    Yaralanan kişinin ekonomik geleceğinin sarsılmasından doğan kayıplar 
•    Yaşam boyu bakıma muhtaçlık durumunda bakıcı giderleri
•    Yaralanma nedeniyle oluşan elem, ızdırap ve acılar nedeniyle talep edilecek manevi tazminat

Maddi Hasar Hallerinde (Araç Hasarı) Talep Edilebilecekler: 
•    Kazaya uğrayan araçta meydana gelen değer kayıpları
•    Ticari araçların onarımları için geçen sürede meydana gelen kazanç kayıpları 
•    İkame araç için ödenmiş olan bedeller 
•    Hasara uğrayan araç için gerçekleştirilmiş olan onarım bedelleri 
•    Kazaya uğrayan aracın pert olması halinde araç bedeli 

 

4.    TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?

Ölümlü Trafik Kazalarında: Bir trafik kazası neticesinde ölüm olgusunun meydana gelmesi halinde, vefat eden kişinin desteğinden yoksun kalan kişiler ve bazı durumlarda ise vefat eden kişinin mirasçıları maddi tazminat talebinde bulunabileceklerdir. 

Ayrıntıları “Destekten Yoksun Kalma Tazminatı” isimli diğer çalışmamızda belirtildiği üzere kural olarak vefat eden kişinin eşi, çocukları, anne ve babası destekten yoksun kalma tazminat talebinde bulunabileceklerdir. 

Vefat eden kişinin geride kalan mirasçıları müteveffa kaza sonrasında hemen ölmemiş ise trafik kazası ile ölüm tarihi arasında geçen zaman diliminde oluşan iş göremezlik tazminatını miras payları oranında talep edebileceklerdir. Mirasçılar eğer düzenli ve eylemli olarak müteveffadan destek görmüyorlar ise destekten yoksun kalma tazminatı talep edemeyeceklerdir (karine olarak anne, baba, eş ve çocuklarına destek olduğu kabul edilmektedir, açıklamamız bunlar dışındaki mirasçıları kapsamaktadır).

Destekten yoksun kalma tazminatında önemli olan müteveffanın düzenli ve eylemli desteğinden yararlanmaktır. Örneğin, müteveffadan düzenli olarak burs almakta olan ve herhangi bir akrabalık bağı olmayan bir öğrencinin de somut olaya göre destekten yoksun kalma tazminat talep etme hakkı olabilecektir. Burada destekliğin ispat edilmesi gerekmektedir. 

Destekten yoksun kalma tazminatı talep etme hakkı olan kişilerin maddi tazminat talepleri ile birlikte manevi tazminat talep etme hakları da bulunmaktadır. 

Yaralanmalı Trafik Kazalarında: Trafik kazası neticesinde yaralanan kişi bizzat yukarıda bahsedilmiş olan maddi tazminat talepleri ile birlikte manevi tazminat davası açabilecektir. 

Türk Borçlar Kanunu’ nun 56/2. maddesi gereğince kaza nedeniyle ağır bedensel zarar meydana gelmesi halinde zarar gören kişinin yakınları da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın kendilerine ödenmesini dava yoluyla talep etmeleri mümkündür. 

Maddi Hasar Hallerinde: Trafik kazası neticesinde aracı hasarlanmış olan kişiler onarım bedeli, değer kaybı, araç kullanılamaz hale gelmişse araç bedeli vb. zararlarını talep edebileceklerdir.

 

5.    TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI KİMLERE KARŞI AÇILABİLİR?

Trafik kazası nedeniyle tazminat davasında zarardan sorumlu olan kişi ve kurumların tespiti önemli bir husustur. Trafik kazası niteliği itibariyle haksız bir fiil olarak kabul edilmektedir. Türk Borçlar Kanunu’ nun 49. maddesi gereğince kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren kişi bu zararı gidermekle yükümlüdür. Trafik kazası nedeniyle tazminat davası kural olarak haksız fiili gerçekleştiren, yani kusuru ile trafik kazasının meydana gelmesine neden olan kişiye karşı açılacaktır. Ancak trafik kazasına kusuru ile kazaya sebebiyet veren kişiler dışında başkaca tazminat sorumlularına karşı da dava açılabilecektir. Aşağıda davaların yöneltilebileceği kişi/kurumlar belirtilmiştir.

•    Zarara kusuru ile sebebiyet veren aracın ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTACISI ŞİRKETE karşı genel olarak maddi tazminat talepleri yönetilebilecektir. (Yargıtay içtihatları gereğince belgesiz olan ve ileride gerçekleştirilecek tedavi giderlerinden de sorumlulukları bulunmaktadır).  Yine teminat altına alınması halinde KASKO SİGORTASINI YAPAN ŞİRKETE karşı da dava açılabilecektir.
•    Karayolları Trafik Kanunu’ nun 98. maddesi gereğince kaza nedeniyle kazazedelerin yaralanmalarına bağlı olarak gerçekleştirilmiş olan tedavi giderlerine ilişkin olarak SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’ na karşı dava yöneltilebilecektir. (Yargıtay içtihatları gereğince kaza ile arasında illiyet bağı olan belgeli tedavi giderlerinden SGK sorumlu tutulmaktadır)
•    Trafik kazasına kusuru ile sebebiyet vermiş olan ARAÇ SÜRÜCÜSÜNE karşı maddi ve manevi tazminat talepli dava açılabilecektir.
•    Karayolları Trafik Kanunu’ nun 85. maddesi gereğince bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne ya da yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu ARACIN İŞLETENİ ve bağlı bulunduğu teşebbüsün sahibi meydana gelen zararlardan sorumludur. İşleten; araç sahibi olan ya da aracı uzun süreli olarak kiralama veya rehin gibi hallerde kiracı ya da rehin alan kimsedir (Kısaca ARAÇ SAHİBİ VE UZUN SÜRELİ KİRALAYAN KİŞİLER). Bu kişilere karşı maddi ve manevi tazminat davası açılabilecektir. 
•    Bu sorumlular dışında bazı hallerde zorunlu koltuk ferdi kaza sigortacısı şirkete, sakatlık ya da ölümün meydana geldiği kazalarda bazı nedenlerden dolayı sigorta güvencesinden yararlanılamaması halinde ise güvence hesabına zarar talepleri yönetilebilecektir. 

 

6.    TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASINDA MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT MİKTARLARI NASIL HESAPLANIR?

Meydana gelen trafik kazası sonrasında yaralanan kişiler ya da vefat eden kişilerin yakınları, aracında hasar oluşanlar tarafından en çok sorulan soru ne kadar miktarda tazminata hak kazanabilecekleri sorusudur. Bu sorunun cevabı basit olmamakla birlikte, maddi zararların hesaplanmasında çeşitli yöntemler bulunmakta ve somut her kazazedeye göre ayrı değerlendirme yapılmaktadır. 

 

•    Destekten yoksun kalma, sürekli iş göremezlik, geçici iş göremezlik, bakıcı gideri vb. tazminat türlerinin hesaplanmasında çeşitli parametreler dikkate alınmaktadır. Yaralanan kişinin çalışma gücü kayıp oranı (uygulamada maluliyet oranı olarak adlandırılmaktadır. Örneğin; %10 maluliyet oranı gibi), iyileşme süresinin ne kadar olacağı, ne kadar süre ile bakıcı yardımından faydalanacağı, gelir durumu, kusur durumu, zararı arttıran müterafik kusurun varlığı, zarara uğrayan kişinin yaşı, destekten yoksun kalan çocukların cinsiyetleri ve yaşları, destekten yoksun kalan kişilerin yaşı vb. hususlar dikkate alınarak aktüer uzmanları tarafından bu zarar türü hesaplanmaktadır. 
•    Araçlarda meydana gelen maddi hasarlarda ise, aracın markası, model, yaşı, geçmiş tarihlerde herhangi bir hasar görüp görmemesi, ikinci el değeri, kilometresi, işlem gören parça sayısı, değişen parça sayısı, boya işlemi gibi hususlar dikkate alınarak hesaplanmaktadır.
•    Manevi tazminat taleplerinde ise, zarara uğrayan kişiler ile zarar sorumlusunun sosyal ve ekonomik durumları, kazanın meydana gelmesinde kusur durumları, kazanın meydana geliş şekli, vücut bütünlüğünde meydana gelen zarar, geçici ya da kalıcı sakatlık, hak ve nesafet kuralları dikkate alınarak belirlenmektedir. 

 

7.     SİGORTA ŞİRKETİNE BAŞVURU ZORUNLU MUDUR?

Karayolları Trafik Kanunu ‘nun 97. maddesi gereğince trafik kazası nedeniyle zarar gören kişiler, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce kazaya neden olan aracın sigortacısı şirkete yazılı başvuruda bulunmalıdır. Bu bir dava şartıdır. Sigorta şirketinin başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması ya da verilen cevabın talepleri karşılamaması halinde zararlara ilişkin olarak öncelikle dava şartı arabuluculuk yoluna ardından da anlaşma sağlanamaması halinde dava yoluna gidilmelidir. Sigorta şirketine karşı yapılacak başvuru basit bir işlem gibi görünmekte ise de başvurunun bir avukattan hukuki destek alarak yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu dava türlerinde uzman olan bir avukat kaza nedeniyle menfaati ihlal edilen kişilerin hangi tür ve miktarlarda hak ve alacak hakkına sahip olduğunu bilebilecek, son derece olaya hakim olan sigorta şirketi karşısında güçsüz durumda bulunan vatandaşların bu haklarını hesaplayabilecek ve hakların elde edilebilmesi için gerekli işlemleri gerçekleştirebilecektir. Unutulmaması gerekir ki başvuru sürecindeki şekli şartlar, beyanlar, imzalanan belgeler ileride açılacak davada zarara uğrayan kişiler açısından bağlayıcı olabilecek ve hak kayıplarına uğranılmasına sebebiyet verecektir. 

 

8.    TRAFİK KAZASI NEDENİYLE AÇILACAK TAZMİNAT DAVASI ÖNCESİNDE ARABULUCULUĞA BAŞVURU YAPMAK ZORUNLU MUDUR?

 

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’ nun 5/A maddesi gereğince ticari davalardan konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Zarar gören tarafından sigorta şirketine karşı yöneltilecek tazminat taleplerinde öncelikle sigorta şirketine yazılı başvuru, ardından ise dava şartı zorunlu arabuluculuk müessesine başvuru yapmak zorunludur. Zarar gören taleplerini yalnızca işleten, araç sürücüsü gibi sorumlulara yöneltecek ise arabuluculuk müessesine başvuru zorunluluğu bulunmamaktadır. 

 

9.    TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?

    Ölüm ya da yaralanma nedeniyle açılacak olan maddi ve manevi tazminat davasında birden fazla yetkili mahkeme söz konusudur. Davalılardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde, trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesinde, zarar görenin/ davacının ikametgahı mahkemesinde, trafik sigortası şirketinin merkez ya da şubesinin ya da sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabilecektir. 

    Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında kural  olarak görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olmakla beraber sigorta şirketinin de davalı olması halinde görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleri olacaktır. 

 

10.     TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA UZMAN AVUKAT

 
Trafik kazalarından doğan tazminat taleplerinin hesaplanması, sorumluların tespit edilmesi, izlenecek yolların ve stratejilerin belirlenmesi, davaların takip edilmesi hususları uzmanlık ve hukuki bilgi gerektirmekte olduğundan bu süreçlerin mutlaka bir avukat eşliğinde takip edilmesi gerektiği kanaatindeyiz. Aksi halde ciddi hak kayıpları yaşanması olasıdır. Çalışmamızda bahsi geçen zararlarınızın oluşması halinde avukatınıza başvurmanız haklarınızı elde etmenize yardımcı olacaktır.

Son yıllarda her alanda olduğu gibi trafik kazalarını takip ederek kazazedelerden haksız menfaat sağlamaya çalışan ve kazazedelerin mağduriyetlerine neden olan kişilere rastlamaktayız. Trafik kazalarında sakat kalan kişilerin ya da hayatını kaybeden kişilerin ailelerin peşinde ve özellikle “hasar danışmanlık şirketi” adı altında faaliyet göstermekte olan fırsatçılar ölen kişilerin cenazelerinde, yaralanan kişilerin hastane odalarında bir anda ortaya çıkmaktadır. Maalesef vatandaşların kişisel verilerini hukuksuz bir şekilde ele geçiren bu kişiler (uygulamada kaza çantacıları olarak adlandırılmaktadır) kazadan zarar gören kişileri aydınlatmamakta ve çeşitli mağduriyetlere yol açmaktadırlar. Unutulmamalıdır ki; Avukatlık Kanunu’ nun 35. maddesine göre; Kanun işlerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, mahkeme, hakem veya yargı yetkisini haiz bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmek ve savunmak, adli işlemleri takip etmek, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemek, yalnız baroda yazılı avukatlara aittir. Hasar danışmanlık şirketleri sizin adınıza dava açamazlar, sizlere hukuki danışmanlık hizmeti veremezler. 

 

Yinelemek gerekirse, trafik kazalarından kaynaklanan tazminat taleplerinizi avukatlarınız ile takip etmenizi tavsiye etmekteyiz. 

 

Memiç Hukuk- Arabuluculuk Bürosu olarak trafik kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları başta olmak üzere tazminat hukuku alanında deneyimli ekimizle hizmet vermekteyiz. Trafik kazası nedeniyle tazminat davaları hakkında avukatlık hizmetlerimiz hakkında bilgi almak için iletişim bölümünden gerek e-mail gerekse whatsapp aracılığı ile bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

 

► Bursa Trafik Kazası Tazminat Davası ► Bursa Trafik Kazası Avukat

                                                                                Av. Arb. Ahmet Eren MEMİÇ