1.           ARABULUCULUK NEDİR?

 
     
  Arabuluculuk, tarafların, bir veya daha fazla arabulucunun yardımı ile bir anlaşmaya varmak için ihtilaflı meseleler üzerinde görüşme yaptıkları bir çözüm sürecini ifade eder. Arabuluculuk, uyuşmazlığın mahkeme dışı, hızlı ve kesin bir şekilde çözülmesini sağlayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.  
     
  Kanun , arabuluculuğu "sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi" olarak tanımlamaktadır.  
 

2. ZORUNLU VE İHTİYARİ ARABULUCULUK

  
     
  a) Zorunlu Arabuluculuk : Zorunlu arabuluculuk, kanun koyucunun deyimi ile dava şartı olarak arabuluculuk, kanunda sayılan bazı uyuşmazlık türleri için dava açılmadan önce arabuluculuk kurumuna başvurunun dava şartı olarak düzenlendiği arabuluculuğu ifade etmektedir. Burada uyuşmazlık tarafları arabulucu huzurunda aralarındaki uyuşmazlığı çözmek için son bir kez de olsa görüşmek zorundadır. Müzakerelerin olumsuz olarak sonuçlanması halinde taraflar arasında anlaşma sağlanamadığına dair düzenlenecek son tutanak ile başvurucu taraf davasını açabilecektir. Kanun koyucunun belirlediği bu dava türlerinde arabuluculuk müessesine başvurulmaksızın dava ikame edilmesi halinde ise, mahkemelerce dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmesi sonucu ile karşılaşılacaktır.  
     
  b) İhtiyari Arabuluculuk : Arabuluculuk kurumunun tüm unsurlarını içeren ihtiyari arabuluculukta, tarafların gönüllü bir biçimde, hür iradeleri ile aralarındaki uyuşmazlığın çözümü için bir arabulucunun yardımı ile dava aşamasına gelmeden önce veya davanın görülmesi sırasında başvurdukları alternatif çözüm yöntemidir.  
 

3. NE ZAMAN VE NASIL BAŞVURULUR ?

 
     
  Kanunda dava açılmadan önce arabuluculuk kurumuna başvurulmasının zorunlu olduğunun düzenlendiği "Dava Şartı- Zorunlu Arabuluculuk" durumunda dava açılmadan önce, ihtiyari arabuluculuk türünde ise dava aşamasına gelmeden önce veya davanın görülmesi esnasında arabuluculuya başvurulabilir.  
     
  • Dava şartı ( Zorunlu ) Arabuluculukta, uyuşmazlık tarafları kendilerinin belirleyeceği ve arabuluculuk siciline kayıtlı bir arabulucu üzerinde anlaşırlarsa, arabulucu belirleme tutanağı düzenleyerek bu tutanağı, uyuşmazlığın konusunda göre belirlenecek yetkili mahkemenin bulunduğu yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise bu konuda görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne başvuru yapacaktır. Taraflar, arabulucunun kim olacağını kendileri belirleyemiyorlar ise, başvurucu tarafından yine yukarıda anılı arabuluculuk bürosu-yazı işleri müdürlüğüne başvuru yaparlar ve arabuluculuk bürosu tarafından sicilde kayıtlı arabuluculardan biri müzakere sürecinin yürütmek üzere görevlendirilir.  
     
  • İhtiyari Arabulucukta ise, taraflar kendileri belirleyeceği ve arabuluculuk sicilinde kayıtlı bir arabulucuya başvurabilirler  
 

4. ARABULUCULUK SÜRESİ NEDİR?

  
     
  Dava şartı zorunlu arabuluculuk sürecinde, arabulucu kural olarak (HUAK m18/A/9) , yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilecektir.  
     
  Dava şartı zorunlu arabuluculuk dahilinde olan ticari uyuşmazlıklara konu davalarda ise, arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren altı hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla iki hafta uzatılabilir. ( TTK Mad. 5A/2)  
 

5. ARABULUCULUĞUN FAYDALARI NELERDİR?

  
     
  Uyuşmazlığın çözümü için dostane uyuşmazlık çözüm yollarının ve özellikle arabuluculuğun seçilmesi, pek çok açıdan faydalı olabilecek ve olumlu sonuçlar doğurabilecektir.  
     
  • Taraflar aralarındaki uyuşmazlığın çözüm sürecinin yürütülmesinde istedikleri arabulucuyu seçebilirler.  
     
  • Arabuluculukta süreç tarafların kontrolünde ve istekleri yönünde ilerler. Dolayısıyla, tarafların beklemedikleri ve kabul etmeyecekleri bir çözüm ile karşılaşmaları mümkün değildir.  
     
  • Uyuşmazlık, tarafların ihtiyaçları ve menfaatleri temel alınarak, sulh yoluyla çözülmektedir.  
     
  • Uyuşmazlığın bir mahkemede açılacak dava yoluyla çözümlenmesi yıllarca sürebilecek iken, arabuluculuk sürecinde uyuşmazlık çok kısa süre içerisinde çözülebilecek ve uyuşmazlığın büyümesi, yayılması engellenecektir.  
     
  • Uyuşmazlığın dava yöntemiyle çözülmesi yoluna gidildiğinde yüklü yargılama gideri ve harçlarla karşılaşabilecek iken, arabuluculuk süreci günler hatta saatler içinde çözülebileceği için daha ekonomik ve az masraflı bir yöntemdir.  
     
  • Arabuluculuk sürecinde gizlilik ilkesi geçerli olduğu için, taraflar sürece ve sonuca güven duyarak, bu süreçte kendilerini daha rahat ifade etmekte ve çözüme daha rahat ulaşılabilmektedir. Süreç dahilinde taraflarca ileri sürülen görüşler ve teklifler, öneriler veya herhangi bir vakıa/iddianın kabulü, sadece arabuluculuk faaliyeti dolayısıyla hazırlanan belgeler ileride uyuşmazlıkla ilgili açılacak davalarda kullanılamaz. Bu husus da taraflara daha rahat bir alanı vermektedir.  
     
  • Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir; anlaşma sağlanması ve bu doğrultuda anlaşma belgesi düzenlenmesi halinde bu belge ilam niteliğinde belge sayılır, yani mahkeme kararına eş değer bir belge niteliğindedir.  
 

6. HANGİ DAVA TÜRLERİNDE ARABULUCUYA BAŞVURU ZORUNLULUĞU BULUNMAKTADIR?

  
     
  • 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 3/1. Maddesi gereğince, Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. ( Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti, ücret alacağı, hafta tatili ücreti, işe iade, boşta geçen süre ücreti, iş güvencesi tazminatı vb.)  
     
  • 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 5/A Maddesi gereğince, Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerinin mutlak ya da nisbi ticari dava türlerinden olması halinde arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiştir.  
     
  • 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 73/A Maddesi gereğince, istisnai haller dışında tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiştir. ( İstinai haller ; Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar, Tüketici hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar vb.)  
 

7. HANGİ UYUŞMAZLIK TÜRLERİNDE ARABULUCUYA BAŞVURULAMAZ?

  
     
  Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri hukuki sorunlara ilişkin uyuşmazlıklar arabuluculuk yoluyla çözülemez. Hâkimin kendiliğinden araştırma yapmasını gerektiren davalar arabuluculuğa elverişli değildir. Çekişmesiz yargı işlerinin birçoğunda tarafların uyuşmazlık üzerinde tasarruf yetkileri olmadığından, arabuluculuğun uygulanması mümkün olmayacaktır. Aile içi şiddet olaylarında tarafların kendilerini güvende hissedemeyecekleri ve eşitlik prensibinin hayata geçemeyeceğinden arabuluculuğa elverişli değildir.  
     
  Ayrıca, Cumhuriyet Savcısının dahil olduğu hukuk davaları, tarafların serbestçe tasarruf edemeyecekleri alandır. Mutlak mahkeme kararına ihtiyaç duyulan alanlar ile özel kanunlara göre tarafların anlaşmasının mümkün olmadığı açıkça düzenlenmiş veya asgari bir haddin öngörüldüğü haller kamu düzenine ilişkin olduğu için tarafların serbestçe tasarruf edemeyeceği alanlardır. Arabuluculuğa elverişli olmayan uyuşmazlıklara şu örnekler verilebilir: Ceza davaları, İdari yargının yetkisine giren tam yargı ve iptal davaları, boşanma, vergi hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, nüfus kaydının düzeltilmesi veya değiştirilmesi davaları, hizmet tespiti davaları, imar kanunundan kaynaklanan davalar, iflas ve iflasın ertelenmesi davaları, vesayete ilişkin davalar, velayet davaları vb.  
 

8. ARABULUCULUK ÜCRETİ NASIL BELİRLENİR? HANGİ TARAF BU ÜCRETİ KARŞILAR?

  
     
  Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 7. Maddesi gereğince Arabulucu yerine getirdiği hizmet karşılığı ücret alacaktır. Aksi kararlaştırılmadıkça bu ücret, faaliyetin sona erdiği tarihte yürürlükte bulunan Arabulucu Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenir ve bu ücret taraflarca eşit olarak karşılanır.  
     
  Arabuluculuk ücreti, süreç sonunda tarafların anlaşıp anlaşmamalarına göre farklılık gösterecektir. Bu ücretin kural olarak taraflarca eşit ödenecek ise de aksi taraflarca kararlaştırılabilir. Yani, taraflar arabulucu ücretinin yarıdan fazla kısmının ya da tamamının bir tarafça karşılanmasına da karar verebileceklerdir. Süreç sonucunda tarafların anlaşmaya varması halinde anlaşmaya varılan tutarın ilk 50.000-TL sına kadarı için Arabuluculuk ücreti %6 dır.  
 

9. ARABULUCULUK MÜZAKERELERİ SONUCUNDA OLUŞAN ANLAŞMA BELGESİNİN NİTELİĞİ NEDİR?

  
     
  Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir; anlaşma belgesi düzenlenmesi hâlinde bu belge taraflar ve arabulucu tarafından imzalanır.  
     
  Taraflar arabuluculuk faaliyeti sonunda bir anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep edebilirler. Dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuşsa, anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, "arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden" talep edilebilir. Davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa başvurulması durumunda ise anlaşmanın icra edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, davanın görüldüğü mahkemeden talep edilebilir. Bu şerhi içeren anlaşma, İLAM NİTELİĞİNDE BELGE sayılır.  
     
  Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın İLAM NİTELİĞİNDE BELGE sayılır.  
İLETİŞİM İÇİN TIKLAYINIZ

© 2021 - Design by TURKMEDYA